2019 жылы А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің өмірінде бірқатар түбегейлі өзгерістермен және маңызды шешімдермен байланысты жаңа кезең басталды.
19 наурызда ел Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің қызметінен кететінін жариялады, маусым айында Мемлекет басшысы болып сайланған Қ.К.Тоқаев тағайындалды. Осы жылы ҚР «Педагог мәртебесі туралы» заңы, 2020-2025 жылдарға арналған білім мен ғылымды дамытудың мемлекеттік бағдарламасы қабылданды, сондай-ақ «А. Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті» РМК және «Ө. Сұлтанғазин атындағы Қостанай мемлекеттік педагогикалық университеті» РМК біріктіру жолымен қайта ұйымдастыру туралы ҚР қаулысы шықты.
Ел дамуының осы кезеңінде әрбір өңірде базалық ЖОО құру міндеті қойылды.
ҚР Білім және ғылым вице-министрі Б.А. Асылова ұжымға жаңа ректор А.И.Дощанованы таныстыра отырып, осындай жауапты кезеңде университетті басқару тек өңірде ғана емес, сондай-ақ республикада да өте сауатты, белсенді азаматтық ұстанымы бар тәжірибелі басшы ретінде танымал түлекке сенім артқанын атап өтті.
Осы уақытқа дейін Қостанай жоғары политехникалық колледжінің директоры болған А.И.Дощанованың көшбасшылық қасиеттерінің, мақсаткерлігінің, жігерлігінің, табиғи шеберлігінің, жаңашыл жасампаздық көзқарасының арқасында оқу орны облыс рейтингісінде бірінші, содан кейін республикалық рейтингте бірінші болды.
Жоғары политехникалық колледж тарихында, аймақ тарихында, бүкіл республика тарихында ол жоғары деңгейге ие болған және дамудың жаңа көкжиегін ашқан керемет үлгілі іс жасаған бірінші директор ретінде жарқын із қалдырды.
А.И.Дощанованың жетістіктері мен табыстары Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың, Қазақстан Республикасының Президенті Қ. К. Тоқаевтың, «Нұр Отан» ХДП бірінші төрағасы Б. Байбектің, Францияның Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Франсис Этьеннің, облыс және қала әкімінің алғыс хаттарымен, «Қазақстан Республикасының ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін», «Білім беру ісінің құрметті қызметкері», «Белсенді қызметі үшін» төсбелгілерімен, «Қазақстан мәслихаттарына 20-жыл» мерейтойлық медалімен марапатталды.
Төртінші өнеркәсіптік революция технологиясына белсенді көшу жағдайында болашақ мамандығын дайындауға, цифрлық дәуір үшін педагогиканы түбегейлі қайта ойлауға назар аудара отырып, қазіргі заманғы сын-қатерлерге сәйкес институциональдық трансформация туралы ұжыммен келісілген басқарушылық шешім заңды болды.
Редизайн шеңберінде академиялық институттар құрылды: экономика және құқық, аграрлық-техникалық, қашықтықтан оқыту және кәсіби даму, ғылыми институттар: қолданбалы биотехнология ғылыми-зерттеу институты және іргелі зерттеулер институты.
Сандық хаб аймақтық "Smart-орталыққа" ауыстырылды, оның негізінде студенттер, магистранттар, докторанттар, профессор-оқытушылар құрамы цифрландыру саласында өздерінің ғылыми зерттеулерін жүргізе алады.
Жедел өзгеретін жағдайда А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті әрдайым трендте және көптеген маңызды позициялар бойынша бір қадам алда.
Университет ректоры ұжыммен бірге үздіксіз даму және жаңа шешімдерді іздеу қағидасын ұстанады. Осы ұстанымның арқасында ірі жобалар іске қосылып, айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізілді.
«А.Байтұрсынов атындағы ҚМУ құрметті профессоры» атағын беру, ветеринария ғылымдары бойынша алғашқы диссертациялық кеңестің ашылуы, 2020-2022 жылдарға арналған жас ғалымдар үшін гранттық байқауда алғашқы жеңіс, университет базасында Қоғамдық келісім мен сенім кеңесі құру, цифрлық офицерлерді енгізу тәжірибесі, «Талапкер 2020» автоматтандырылған жүйесін құру, қолданбалы биотехнология ғылыми-зерттеу институтының базасында COVID-19 диагностикасын жүргізу, Smart-орталықты «IT-стартаптарының халықаралық технологиялық паркі «Astana Hub» аймақтық қорының даму бағдарламасына енгізу, сәтті іске асырылған «Эразмус +» халықаралық жобаларының саны бойынша көшбасшылық, халықаралық консорциум шеңберінде «КамАЗ» ЖАҚ инжинирингтік орталық салу.
Бүгінгі таңда А.Байтұрсынов университеті Азия, Еуропа және Американың жетекші жоғары оқу орындарымен белсенді ынтымақтастық жасайды, іргелі және қолданбалы зерттеулерге арналған көптеген мәселелер бойынша ғылыми форумдар, халықаралық және республикалық конференциялар өткізу алаңы болып табылады.
2004 жылғы 3 ақпанда Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университетінің, А. Байтұрсынов атындағы ҚМУ, С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті, М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті құрамынан педагогикалық мамандықтарды шығару туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы қабылданды, солардың базасы негізінде мемлекеттік педагогикалық институттар құрылды.
Қайта құрылған А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетін техника ғылымдарының докторы, профессор, бірқатар қоғамдық ғылыми ұйымдардың академигі, осы университетті 2001 жылы басқарған Х.Х.Валиев басқарды. Айта кету керек, ол да Алдамжар З.А. сияқты екі рет университеттің бірінші басшысы болды. Екінші кезең - 2015-2019 жж.
Х.Х. Валиев өзінің саналы өмірін жоғары білім және ғылым жүйесіне арнады. Ол 1992 жылдан 2001 жылға дейін аспирант, аға ғылыми қызметкер, кафедра меңгерушісінен Қ.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті мен Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің проректорына дейін қызмет атқарды.
Еліміздің жоғары оқу орындары үшін басты басымдықтар мен перспективалы міндеттер 2005-2010 жылдарға арналған білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасында белгіленген.
Оның жетекшілігімен басқару жүйесі қайта қаралды, соның нәтижесінде факультеттер институттарға айналды. Қаржылық тұрақтылықты арттыруға, материалдық-техникалық базаны нығайтуға, білім сапасын арттыруға және ғылыми-зерттеу жұмыстарына, халықаралық стандарттарға сәйкес оқытудың жаңа технологияларын енгізуге, студенттерді қабылдау жүйесін жетілдіруге, түлектерді жұмысқа орналастыруға баса назар аударылды.
Х.Валиевтің есімі "Жас Өркен" өңірлік жастар бағдарламасын әзірлеу, жыл сайын "Байтұрсынов оқулары" халықаралық ғылыми-практикалық конференциясын өткізу, "Филология", "Тарих", "Заңтану", "Журналистика" мамандықтары бойынша PhD докторларын дайындаудың басталуы, Болон үдерісіне қосылуға дайындыққа байланысты халықаралық қатынастарды кеңейту сияқты оқиғалармен байланыстырылады.
Х. Х. Валиевтің ректорлығының екінші кезеңінде Агротехнологиялық хаб құрылды, кейіннен "Парасат" сандық хабы құрылды.
Валиев Х.Х. университетті басқарды және Қостанай облыстық мәслихатының депутаты болды, кейін ҚР Парламенті Сенатының депутаты болып сайлануына байланысты ректор қызметінен кетті.
А.М.Наметовтың басшылығымен Қостанай университетінде алқалы басқару органдарының функцияларын кеңейту және олардың ашықтығы мен жариялылығын арттыру, студенттер мен жұмыс берушілерді басқаруға тарту арқылы корпоративтік менеджмент қағидаттары енгізілді, MARCO және Casia жобасы, ЕО Эразмус Мундус бағдарламасы шеңберінде білім алушылардың ішкі және сыртқы академиялық ұтқырлығын дамытуға ерекше көңіл бөлінді. ЖОО үшін білім сапасына кепілдік беру тұжырымдамасы әзірленді.
АҚШ, Голландия, Ұлыбритания, Австрия, Германия, Финляндия, Италия, Испания, Польша және т. б. жоғары оқу орындарында, ғылыми және өндірістік орталықтарда ғылыми жұмысты ұйымдастыру, білім берудегі менеджмент мәселелері бойынша біліктілікті арттыру және тәжірибе алмасу сертификаттары бар.
ҚР АШМ Ветеринария департаменті бекіткен 120-дан астам ғылыми мақалалардың, әдістемелік ұсынымдардың авторы, 10 өнертабыстың патент иегері. Бірінші "ҚР Ветеринариялық заңнамасының" авторларының бірі (3 томдықта), жоғары кәсіптік және арнаулы білім беру үшін ветеринариялық және мал шаруашылығы мамандықтары бойынша 12 мемлекеттік стандарт, магистратура және докторантура мамандықтары бойынша 10 мемлекеттік стандарт, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру пәндері бойынша 20 үлгілік оқу бағдарламасы, ветеринариялық хирургия бойынша 3 оқулық әзірлеуші болып табылады.
Алдамжар З.А. - тарих ғылымдарының докторы, профессор, Қостанай қаласының Құрметті азаматы, Техас штатының (АҚШ) Құрметті азаматы, Қазақстанның солтүстік аймағындағы жоғары оқу орындарының ректорлар кеңесінің төрағасы, бірқатар маңызды оқиғалар кезінде университетті басқарды, тағдырлы шешімдерді қабылдауға өз үлесін қосты (1989-1994 жж. - 1996-2001 жж.).
Ол кең көлемді және жан-жақты тұлға, көрнекті басшы, харизмалық көшбасшы, нағыз патриот бола отырып, көптеген жолдармен ізашар болып, университет, аймақ тарихында, тәуелсіз Қазақстанның жоғары білімі мен ғылым жүйесінде жарқын із қалдырды.
Жаңа дәуірдің басында нарықтық қатынастарға көшу басталды, саяси жүйенің және әлеуметтік саланың өзіндік моделін құру сапалық тұрғыдан әр түрлі деңгейдегі білікті кадрларға деген сұранысты тудырды, бұл университеттердің мәртебесін кеңейту мен нығайтуға баса назар аудара отырып, жоғары білім жүйесінде сапалы өзгерісті талап етті.
90-жылдары қостанайлықтар өмірінің көптеген әлеуметтік жақтары құлдырау шегіне жетті. Білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет сияқты салалар айтарлықтай қиындықтарды, білікті кадрлармен толықтырылу қажеттігін бастан кешірді.
Солтүстік аймақта университет құру туралы мәселе бірнеше рет Білім және ғылым министрлігінде қаралды. Оның шешіміндегі тарихи рөл Қостанай облыстық әкімшілігінің басшысы Укин Кенжебек Укиновичке тиесілі, өйткені ол Президентке қоғамнан және облыстың атқарушы билік органдарынан үндеу жасады, ол мақұлданды.
Қостанай қаласында мемлекеттік университет ашуда жеке бастама көтерген Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрі Ш.Шаяхметовтің ұстанымы ерекше маңызды.
1992 жылғы 6 тамызда маңызды тағдырлы шешімдердің бірі қабылданды - Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің қаулысына сәйкес педагогикалық институт негізінде Қостанай мемлекеттік университеті құрылды.
ЖОО-ға айналудың осы қиын-қыстау кезеңінде университетті жаһандық стратегиялық көзқарасы мен ерекше ұйымдастырушылық қабілеті бар дарынды басшы басқарды.
Ұжымның салтанатты жиналысында бірінші ректор оқу орнының мәртебесінің өзгеруі – ең алдымен Қостанай облысының тұрғындарына, оның өсіп келе жатқан ұрпақтарына үлкен сыйлық екенін айтты. Енді заңгер, журналист, экономист, филолог және өзге де мамандықтарды алу үшін біздің балаларымыз ата-анасынан алыстап, Алматы, Қарағанды, Целиноград немесе басқа қалаларға барудың қажеті жоқ. Білім Қостанайда қол жетімді болады. Және ол біліктілігі жағынан кем түспейтін болады.
Жаңа оқу жоспарлары мен бағдарламаларын әзірлеу үшін Мәскеу, Санкт-Петербург, Қазақ, Омбы, Қарағанды, Орал және басқа да көптеген университеттердің жоспарлары мен бағдарламалары зерделенді, Англия, Германия, Португалия, Польшаның жоғары білім беру тәжірибесі зерттелді.
Алдамжар З.А. ауқымды жасампаздық қызметті іске қосты, осылайша математикалық, физика-техникалық, қазақ филологиясы, психология, заң факультеттері құрылды. Жалпы факультеттердің саны 11-ге дейін жеткізілді, оған 50 кафедра кірді.
Ол 1993 жылы университетте бакалавриат–магистратура жүйесі бойынша тарих факультетінде кадрлар даярлаудың екі сатылы жүйесі сынақтан өтуі үшін білімін, тәжірибесін, күшін, жанын салды.
Ерекше адами және іскерлік қасиеттер, академиялық және кәсіби қоғамдастықтағы кең беделді әрі парасатты ғалым-тарихшы, көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Алдамжар Зұлхарнай Алдамжарұлының рөлі зор болды.
Ол жастардың патриотизмін, ұлттық мәдениетке деген сүйіспеншілігін дамытуға ерекше назар аударды, сондықтан оның басшылық ету кезеңінде алғаш рет тұрақты негізде қазақ тілінде білім алу үшін студенттерді қабылдауды жүзеге асыру басталды.
Университетте ерекше корпоративтік атмосфера қалыптасты, студенттердің әлеуетін ашу үшін бірегей мүмкіндіктер жасалды, ынтымақтастықтың көкжиегі қалыптасты және кеңейіп, аймақтағы, елдегі және халықаралық аренадағы ЖОО беделі арта түсті.
З. А. Алдамжар ректорлығы кезінде тағы бір оқиға – тарихи өткенге жүгіну және көрнекті қайраткерлердің есімін мәңгі есте қалдыру негізінде ЖОО-ны брендтеу болды.
1996 жылдың 3 сәуірінде Қостанай мемлекеттік университетіне Ахмет Байтұрсынов атын беру туралы Қазақстан Үкіметінің № 384 қаулысы шықты. 1998 жылдың 25 қыркүйегінде ұлы қазақ қайраткерінің 125 жылдығына арналған іс-шаралар аясында Ахмет Байтұрсыновтың мұражайы ашылды. 2000 жылдың 15 қыркүйегінде университет алдындағы алаңда А.Байтұрсынов ескерткіші ашылды.
1998 жылдың 17 қарашасында университет ұжымы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевты қарсы алды, оның қатысуымен Оклахом университетімен (АҚШ) алғашқы халықаралық интервидеоконференция өтті. Бірегей интерактивті форумның спикерлері мен тыңдаушылары Қостанай облысының 5 жоғары оқу орнының 2000-нан астам студенті, АҚШ Оклахом университетінің 40-қа жуық оқытушылары мен студенттері болды. Мемлекет басшысы университеттің қызметіне жоғары баға беріп, оны еліміздің үздік жоғары оқу орындарының бірі деп атады.
1978 жылы тамыз айында Чужинов П.И. жаңадан құрылған Қостанай ауыл шаруашылық институтының ректоры болып тағайындалды.
Аграрлық аймақтың тарихына ол жоспарлы экономиканың 9-11 бесжылдығын жүзеге асыру, содан кейін қайта құру және жариялылық, бірыңғай державаның құлауы және Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алуы кезеңдерінде ауыл шаруашылығы бағытындағы кадрларды даярлау бойынша стратегиялық маңызы бар жоғары оқу орнының бірінші басшысы ретінде кірді.
1970-ші жылдары әлеуметтік-экономикалық даму Химиялық талшық зауытының, "Большевичка" фабрикасының, Солтүстік Қазақстан аумақтық геологиялық басқармасының, өндірістік автотрестер мен кәсіпорындардың ұжымдары көшбасшылармен сипатталды. Социалистік жарыс аясында бес жүзден астам жаңа өнім түрлері шығарылды. Жеңіл өнеркәсіп өнімінің үлес салмағы 55% құрады.
Көлік, байланыс және тұрмыстық қызмет көрсету жедел қарқынмен дамыды. Егіс алқаптарында, ток және астық қабылдау пункттерінде ауыл механизаторларымен бірге Қостанайдан келген мыңдаған өкіл иін тіресе еңбек етті.
Жас, ғылыми, инженерлік-техникалық интеллигенцияның ғылыми-техникалық прогресті жеделдетуге, кәсіби даярлықты жақсартуға қатысу нысандарын жетілдіру мәселелеріне ерекше назар аударылды.
Қостанай облыстық партия комитетінің бастамасымен 1966 жылдан бастап Қостанайда Целиноград ауыл шаруашылығы институтының филиалы жұмыс істеді. Оның алғашқы және соңғы директоры Образ Анатолий Александрович – М.Горький атындағы Қазан ауыл шаруашылық институтының түлегі. Оның басшылығымен 1978 жылы ашылған дербес институт үшін оқу-материалдық база құрылды.
Институтты басқарған П.И. Чужинов бала кезінен бастап мақсатты, ойлы, белсенді өмірлік ұстанымы мен көшбасшының тұжырымдары бар адам болды.
Партияның комсомол ұйымына кіруі және қызметі, Ұлы Отан соғысына қатысуы, Азов-Қара теңіз механикаландыру және электрлендіру институтында, КОКП ОК жанындағы жоғары партия мектебінде (Мәскеу қ.) білім алуы қалыптасуы мен кәсіби дамуының негізі болды.
Оның Ленинград, 1-ші Белорус майдандарында соғысқаны, артиллериялық әскерлер құрамында взвод командирі болғандығы, Отан соғысы орденімен, «Ерлігі үшін», «Ленинградты қорғағаны үшін», «Германияны жеңгені үшін» медальдарымен марапатталғанын ерекше атап өткіміз келеді.
Ректор болып тағайындаларда Чужинов П.И. білікті, тәжірибелі, тиімді басқарушы болуға дайын еді. 1964 жылы Жоғары партия мектебін бітіргеннен кейін ол елдің басты сарқылмас қоры "Целинсельхозтехника" Қостанай облыстық бірлестігінің төрағасы ретінде жіберілді, 1970 жылы Целинный ауыл шаруашылығын механикаландыру және электрлендіру ғылыми-зерттеу институтының директоры болып сайланды. Оның есімі материалдық-техникалық базаны құрастыру және жоғары білікті ғылыми-педагогикалық ұжым құрумен байланысты, бұл институттың Еңбек Даңқы кітабында әділ көрініс тапты.
Чужинов П.И. көрнекті адами, кәсіптік және іскерлік қасиеттерінің арқасында ҚАШИ дамудың бұрын-соңды болмаған жоғары деңгейіне көтерілді
"Чужинов дәуірінде - жасампаздық, қарқынды даму және гүлдену дәуірінде" Кеңес Одағы ҒЗИ арасында ең үздік материалдық-техникалық базалардың бірі қалыптасты: инженерлік, техникалық, аграрлық мамандықтар ғимараттары, машина ауласы салынды, ақпаратты жинау, сақтау және өңдеуге арналған жабдықтар мен аспаптардың бірегей жиынтығы сатып алынды, 1980 жылдан бастап есептеу техникасы паркін қазіргі заманғы ЭЕМ жинақтау жұмыстары басталды.
Әлеуметтік саясат пен ұжымға көрсетілген қамқорлығын 1400 орындық 2 тоғыз қабатты жатақхана, оқытушылар үшін 190 пәтерлік 2 тұрғын үй салынғаннан айқын көрінді.
Аймақтың АӨК үшін жоғары білікті мамандардың жалғыз ұстаханасы жаңадан құрылған 5 факультетте кадрлар даярлауды жүзеге асырды, онда 32 кафедрада 11 ғылым докторы, 34 ғылым кандидаты және доцент сабақ берді. Студенттер контингенті 4 мың адамнан асты, ал 1980 жылы "Экономика және ауыл шаруашылық өндірісін ұйымдастыру" мамандығы бойынша 52 адам бірінші болып оқу бітірді.
Институт П.И. Чужиновтың басшылығымен ауыл шаруашылығы саласында тек біздің өңірде ғана емес, көрші облыстарда да зерттеулер мен әзірлемелер бойынша жетекші орынға ие болды.
Визит карточкасы ұйымның, жедел басқару мен жоспарлаудың озық жүйесі, таяу және алыс шетелдердің жетекші жоғары оқу орындары мен ғылыми мекемелерімен ынтымақтастық болды.
Бірінші ректор ауыр жүктемеге қарамастан, әкімшілік жұмысын ғылыми-педагогикалық жұмыспен үйлестірді, сонымен қатар кандидаттық диссертацияларға жетекшілік ете отырып, оқулықтарды, оқу құралдарын, монографияларды, ғылыми мақалаларды дайындау мен басып шығаруды шебер ұштастыра білді.
Мұғалім және ғалым бола отырып, ол бүкіл саналы өмірін білім мен ғылым қызметіне арнады және ректор қызметінен кеткеннен кейін 1999 жылы экономика ғылымдары бойынша докторлық диссертациясын сәтті қорғады.
ЖОО, аймақ және ел тарихында ҚАШИ-дің алғашқы ректоры Чужинов П.И. кең көлемді, жан-жақты, харизмалық тұлға, дарынды басшы, ұйымдастырушы, көрнекті ғалым және ғылыми мектептің негізін қалаушы, табысты басшылардың, ғылыми-педагогикалық қызметкерлердің, экономиканың түрлі салалары үшін мамандардың саңлақтарын қалыптастыруда жарқын із қалдырды.
1961 жылы алғаш рет ректор лауазымы енгізіледі. Газизов Кавый Газизович 1959 жылы жоғары оқу орнын басқарды. Ол кездерге дейінгі күндерде тағайындалған директор деп аталған еді.
Өткен ғасырдың алпысыншы жылдарына қарай Қостанай - елдегі ең ірі тың өңірінің астанасы ретінде өз беделін нығайтты. Тыңға салынған орасан зор ресурстар совхоздар мен олардың өндірістік қуаттарының бұрын-соңды болмаған өсуі түрінде мультипликативтік әсер берді, сонымен қатар бұрын "үлкен шірімеген ауылды"білдіретін облыс орталығын түбегейлі қайта құрды.
Тарихшы-өлкетанушылар атап өткендей, бұл ел экономикасының өте күрделі кезеңі (жеті жылдық: 1959-1965 ж.ж.) яғни, Хрущевтің "жылымық" және эйфорияның уақыты еді.
Жеті жылдық жоспар костюм мата комбинатын, ет комбинатын, автожөндеу зауытын салуды, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың өндірістік қуаттылығын кеңейтуді, әлеуметтік нысандар құрылысының қарқынын арттыруды бастады.
Ел көптеген жетістіктерді, атап айтқанда, өлшеусіз ғарыштық ұшуларды, атомды бейбіт мақсатта пайдалануды, өзінің алып зауыттарын, гидроэлектр станцияларын мақтан тұта бастады.
Осы тарихи жағдайларда Киров университетінің қатардағы оқытушысы К.Г.Ғазизов біздің өңірге келіп, Қостанай педагогикалық институтының ректоры қызметіне жаңадан енгізілген өзінің әлеуетін ашты.
Дарынды ғалым, педагог және басшы неміс тілін жетік меңгерген тарихи ғылымдар бойынша диссертацияны сәтті қорғап, докторлық диссертациялық зерттеу шеңберінде К.Либкнехт және Р. Люксембург мұрағаттарында жұмыс істеу үшін ГДР-ға бірнеше рет барды.
Оның Еуропа мен Американың жаңа тарихы бойынша дәрістік және семинарлық сабақтары нақты материалдың қанықтығымен, инновациялығымен, жоғары ғылымдығымен ерекшеленді, студенттерге жаһандық ойлау дағдыларын, материалды сауатты баяндау, дәлелді полемика дағдыларын үйретеді.
Жоғары мәдениет адамы, интеллектуал, эрудит, педагог және басшы жоғары оқу орны тарихында және адамдардың есінде жарқын із қалдырды. Онда интеллигенттілік, тілектестік, парасаттылық, қатаңдық және қағидаттылық біріктірілді. Алайда, мүмкін, негізгі қасиеттердің бірі-сүйкімділік, харизматикалық, орналастыру және тіпті өзіне тарту қабілеті, шенеуніктік мінез-құлықтың болмауы деуге болады. Студенттердің, түлектердің, оқытушылардың ол туралы естеліктерінен келесі "өз ісінің маманы", "щебер лектор ", "кумир" деген теңеу сөздерді табуға болады.
Дәл осы кезеңде пединституттың басшылығы жаңа ғимараттың құрылысы ғана емес, "ұзаққа созылған құрылысты" да аяқталды.
Ірі құрылыс ұйымдары, сондай-ақ студенттік құрылыс жасақтарының қатысуымен оқу корпусы, спорт залы, жатақхана, спорттық-сауықтыру лагері, 300 шаршы метр жылыжайлар, киностудия салынды. 4 мыңнан астам студент 6 түрлі факультетте оқыды: тарих-филология, физика-математика; бастауыш оқыту әдістемесі; биология және ауыл шаруашылығы негіздері; Шетел тілдері, 9 мамандық бойынша: орыс тілі, әдебиет және тарих; физика және математика; физика және ТҚД; бастауыш мектеп мұғалімі; биология; орыс тілі және әдебиеті (кешкі бөлім); тарих(кешкі бөлім); математика (кешкі бөлім); Бастауыш мектеп мұғалімі(кешкі бөлім). Сонымен қатар, оқуға түсу үшін талапкерлерді дайындау бойынша жұмыс факультеті (жұмысфак), (кейіннен дайындық курстары) жұмыс істеді.
ЖОО-ның сыртқы келбетіне сәйкес аудиторияларды, дәліздерді, вестибюльдерді, залдарды, баспалдақ өткелдерін ресімдеудің тұтас бағдарламасы әзірленді, оның негізінде факультеттер мен кафедралардың қоғамдық-саяси, оқу және әдістемелік қызметтерінің әр түрлі жақтарын көрсететін бірыңғай ой құрылды.
Бірінші ректор К.Г Ғазизовтың сауатты менеджментінің нәтижесінде 1959 жылдан 1971 жылға дейінгі кезеңде педагогикалық институт мәдениет пен ғылымның маңызды ошағына, сондай-ақ жоғары білікті кадрларды шығару арқылы бүкіл облыстың ғылыми-әдістемелік орталығына айналды.
ҚазКСР білім беру министрлігінің Қостанай мұғалімдер институтын педагогикалық болып қайта құру туралы бұйрығы 1955 жылы 26 шілдеде шықты.
1 қыркүйектен бастап 1950 жылдан бастап осы жоғары оқу орнын бұрынғы құқықтық- ұйымдастыру формасында басқарып келген «Байырғы тұрғыны ретінде» пединститутының бірінші директоры болып Терентьев Степан Павлович тағайындалды.
Өлкетанушылардың айтуы бойынша, дәл осы кезеңде біздің қала мен облыс үшін, бәлкім, тағлымды тарихы мен деректемелік тарихы ХХ ғасырдың екінші жартысынан өңірдің болашақ шаруашылық және әлеуметтік-мәдени дамуының негізгі бағыттары анықталды.
1954-1956 жылдар аралығында Қостанай облысына 150 мыңнан астам қоныс аударушылар шамамен 40 шақты ұлт өкілдері келіп қоныстанды. Ел мен аймақ соғыс жылдарының қиын- қыстау салдарымен байланысты "демографиялық құлдыраудан" бірте-бірте шығып келе жатты. Тарихшылар қауымының айтуынша, бұрынғы меңіреу болып тұратын сар даладан енді құрылыстың гүрілі, тракторлардың шуы, паровоздардың гудоктары мен шулаған аймақ бола бастағаны байқалды.
Степан Павлович Қостанай педагогикалық институтының бірінші директоры білім беру саласындағы үлкен тәжірибенің, бастамашылықтың, жаңашыл көзқарастың арқасында ЖОО-ның жаңа оқу жоспарларына көшуі, аудиториялық қордың, аздығы, оқытушылар мен қызметкерлер үшін пәтерлердің жетіспеушілігімен, студенттік жатақхананың жоқтығымен байланысты көптеген кешенді мәселелерді шешу үшін көп нәрсе жасады.
Өмірбаянына көз жүгіртсек, сүйікті ісіне қызмет ету ісінде мақсаткерліктің, ерік-жігердің және жанқиярлықтың болуын көрсетерлік тұлғаны танимыз.
Ол шаруа отбасынан шыққан, 2 сыныптық училищесіне түсіп, Орынбор мұғалімдер семинариясын оқиды. Алматы пединститутын аяқтағаннан кейін физика пәнінің мұғалімі кейінірек, мектеп директоры, қалалық білім бөлімінің инспекторы, Петропавл қаласындағы мұғалімдер институтының директоры болып қызмет атқарады.
Терентьев Степан Павлович жаңа оқу жоспарларына көшу, тарих-филология және физика-математика факультеттерінің деканаттарын құру, ПОҚ-ның кадрлық әлеуетін арттыру және біліктілігін арттыру, алғашқы теруді жүзеге асыру (301 студент, соның ішінде 258 қыз) жүзеге асты.
Оның басшылық ету кезеңінде институттың 15 жылдығына байланысты қорытындылары талданды, онда : Қостанай, Ақмола, Ақтөбе, Шығыс Қазақстан облыстары үшін орыс тілі мен әдебиеті, тарих, физика және математика, жаратылыстану және география пәндерінің 1800 мұғалімі мамандары сәтті бітіріп шыққан еді.
Жоғары оқу орнының қажеттілігі айқын болды, дегенмен, ерекше өткір мәселе – институт ғимаратының талаптарына сәйкес келмеуі туындады.
Таран көшесінде институттың жаңа корпусының құрылысы 1951 жылдың желтоқсанында басталды, бұл процесс 1959 жылы ғана аяқталды.
1957 жылы ҚазКСР білім беру Министрлігінің инспекторлық тексерісі барысында тіпті институтты жабу туралы мәселе қойылды.
Бірінші директор институтты сақтап қалды,бірақ ғимаратты басқару кезеңінде оған байланысты емес мән-жайлар бойынша салу аяқталған жоқ.
С.П. Терентьев өзінің педагогикалық, еңбек жолын 1962 жылы зейнеткерлікке шығып, Қостанай педагогикалық институты Физика кафедрасының аға оқытушысы ретінде аяқтады.
Кәсіби тарихшылардың айтуынша, өлкетанушылар «педагогикалық институт сол кездегі қаланың және бүкіл аймақтың облыстың басты білім беру, оқыту орталығына айналды» , деп бағалаған.
1936 жылы 29 шілдеде Қостанай облысы құрылды, 1937 жылы Қазақ КСР Конституциясы қабылданды, екінші екпінді бесжылдықтың амбициялық жоспарлары ұсынылды. Қостанайда өзінің орасан зор құрылысы басталды, қала күндермен емес, сағат бойынша өсті, облыс орталығы мәртебесін міндеттеді. Тірек делался арналған ағарту және мәдени демалысын ұйымдастырғаны.
Халық ағартуының қарқынды дамуы және мұғалім кадрларына деген қажеттіліктің өсуі. 1939 жылға қарай облыс мектептерінде 708 бос орын бар. Ленинград, Мәскеу және Алматы жоғары оқу орындарының түлектері қатарынан екі он жас маман келді. Бұл жеткіліксіз болды.
Бұл жағдайда педагогикалық кадрларды даярлау бойынша жоғары оқу орнын құру қажеттілігі заңды түрде туындады.
Соғыс алдындағы кезеңде атақты "кадрлар бәрін шешеді" тезисі партия сәнінің қарапайым нұсқасы емес еді, бұл барлық билік органдары үшін ең қатаң нұсқау болды.
Найденов Иван Пантелеймонович ел басшылығының шешімі бойынша республика астанасынан өңірге мұғалім институтының қалыптасуының кешенді міндеттерін шешу үшін жіберілді.
Ол Қостанай мұғалімдер институтының бірінші директоры болды (ағарту халық комиссариатының 1.10.1939 ж.бұйрығы).
Сол кезде ол белгілі педагог, ақын, ҚазКСР Жазушылар Одағының мүшесі болды, оның Алматы қаласындағы Біріккен Опера театрының директоры ретінде мәдениет саласындағы басшылық жұмыс тәжірибесі бар.
И.п. Найденова өзі үшін танылмаған оқу-әдістемелік және ғылыми қызмет саласын жедел меңгеруге, кадрлық әлеуетті қалыптастыруға, материалдық-техникалық базаны нығайтуға, физика-математикалық, жаратылыстану-географиялық бөлімдерге, сондай-ақ неміс тілінің бір жылдық курстарына студенттерді қабылдауды қамтамасыз етуге көп күш пен қажыр қайратын жұмсауға тура келді.
Білім беру жүйесіне арнаған: №1 интернат мұғалімі, №22 қазақ орта мектебінің директоры, Қостанай облыстық білім беру басқармасы меңгерушісінің орынбасары болды. Көп жылғы еңбегі үшін "Қазақ КСР Халық ағарту ісінің үздігі", "Қазақ КСР мектебінің еңбек сіңірген мұғалімі" атақтарына ие болды.
Дегенмен и.п. Найденовтың иығына оңай емес үлес түсті: іс жүзінде барлық жағдайды нөлден жасау, бұл ретте мезгіл-мезгіл тексеруге, басшылық тарапынан қатаң сынға ұшырап, жаза ала отырып.
1940-1941 оқу жылында оқытушылардың саны екі есе өсті, ұжымның мақтанышы мұғалімдердің алғашқы түлектері болды. Мектеп бітіру емтихандарын Ұлы Отан соғысы басталуының алғашқы күндері тапсыруға тура келді.
Институт соғысқа дейінгі кезеңде екі жыл жұмыс істеп, мұғалім кадрларын даярлауда, облыстағы ғылым, білім және мәдениетті дамытуда маңызды рөлге ие болған оқу орнына айналады. Ол жаңа адамды, интеллигентті және жас республиканың педагогын қалыптастыру жөніндегі қоғамдық-саяси жұмыс орталығына айналады. Осындай әділ бағаны біз институт тарихының очерктерінде қарсы аламыз.
Бұл табысқа бірінші тағайындалған директор Найденов Иван Пантелеменовичтің керемет ұйымдастырушылық қабілеттерінің, ерік-жігерінің, үлкен жұмысқа қабілеттілігінің арқасында қол жеткізілді. Соғыстан кейінгі кезеңде ол қайтадан институтты басқаруға сенеді.
Оған тән жігерлі, бірақ, білім беру саласында елеулі басқару тәжірибесіне ие бола отырып, ол соғысқа дейінгі кезеңде халық шаруашылығын қалпына келтіру жағдайында туған мұғалімдер институтын нығайту және дамыту үшін көп нәрсе жасады.
И.П.Найденовтың арқасында 1949 жылы Пушкин көшесі 33 мекен – жайы бойынша аудитті ғимарат бөлінді, материалдық база 2 оқу ғимараты мен 2 жатақхананы (ерлер, әйелдер) қамтыды, Институт 7 мамандық бойынша дайындық жүргізді, кадрлық әлеует еліміздің жетекші жоғары оқу орындарының дарынды түлектері, ғылым кандидаттары-педагогтармен күшейтілді. Институт студенттердің тұру шығындары да өтелді.
Суденттерді шығарудың жыл сайынғы оң динамикасын көрсетті: 83 (1947 ж.), 107 (1948 ж.), 117 (1949 ж.) көбейді.1941-1949жылдар аралығында 690 адам бітіріп шығарылды.И.П Найденов 7 жылдық оқуға көшу туралы Үкімет қаулысын жүзеге асыру туралы жаңа міндетті орындап үлгерместен, сұранып, өз еркімен майданға аттанды. Соғыста көрсеткен жауынгерлік қасиеттері үшін ІІ дәрежелі Отан соғысы Орденімен, Қызыл Жұлдыз орденімен, "Жауынгерлік еңбегі үшін"медалімен марапатталды.
Ол өзінің көптеген замандастары сияқты, соғыс арқылы өткен адам ретінде алға қойған мақсаттарға жетуде сенімді болды.
1950 жылы 15 мамырда И.П Найденов директор қызметінен алынып,аға оқытушы болып қалдырылды, 1951 жылы маусым айында партия қатарынан шығарылды, 1951 жылы 23 тамызда институттан босатылды.
Шынайы мотивтері белгісіз болып қалды, ал екі орденмен және төрт медальмен марапатталған Ұлы Отан соғысына қатысушының "бұзақылық" (құжаттарда қолданылатын және басқа жұмыстан шығарылған оқытушылардың) көрінісі туралы ресми нұсқасы дәрменсіз болып табылды.
И.П Найденовтың есімімен соғыс алдындағы, соғыстан кейінгі қиын жылдар да мұғалімдер институтының қайта жандануы тікелей байланысты. Ол мұғалімдер институтының тарихында бірінші директор және мықты көшбасшы ретінде сақталып қалды.
