Delphi-дің компонентер палитрасы
Delphi ортасының компоненттері бағдарлама
орындалғандағы көріністің пішімін анықтайтын
бөлек элементтері ретінде қолданылады. Сонымен қатар, Delphi
ортасының көрініспен жұмыс атқармайтын, яғни
визуалды емес көптеген маңызды компоненттері бар. Жалпы
дәлірек айтсақ, компонент алдын ала даярланған
бағдарламаның үзіндісі, оны қажет болғанда
құрылып жатқан бағдарламаға ендіруге болады деп
түсіну керек.
Бұл тарауда Delphi ортасының компоненттерімен
танысайық. Delphi ортасының құрамына 200-дей
компоненттер кіреді. Солардың кейбір маңыздыларын
қарастырайық.
Белгісі Аты Орындайтын
жұмысы
Таңдалған
компонентті аластату
Frame Жиектері бар форма тәрізді басқа компоненттердің
контейнері ретінде қолданылады
Main
Menu
Бағдарламаның негізгі меню жүйесі. Компонент арқылы
күрделі меню құрып, жұмыс атқаруға болады
Popup Menu Көмекші немесе локальды
меню. Әдетте меню тышқанның оң батырмасын
басқанда пайда болады
Label Белгі. Әдетте
бұл компонентке шағын жазу
орналастырылады
Edit Енгізу қатары. Бір
мәтіндік жолды енгізу, көрсету және түзету амалдарын
орындауға болады
Memo Көпжолдық
мәтін редакторы. Енгізу және шығару амалдарын орындауға
қолданылады
Button Нұсқаулық
батырма. OnClick оқиғасын өңдеуші үзінді кейбір
нұсқауларды орындайды
CheckBox Тәуелсіз
ауыстырғыш. Бағдарлама орындалу барысында тышқанды сырт
еткізгенде ауыстырғыштың Checked мәні
өзгертіледі
RadioButton Тәуелді ауыстырғыш. Әдетте
осындай
тағы
да бір компонентпен бір топқа біріктіріледі. Тышқанмен сырт
еткізгенде алдыңғы таңдалған компоненттің
босатылуына себеп болады
ListBox Таңдау
тізімі. Опциялар варианттарының тізімін ұсынады және
таңдалған бір опцияны бақылауға мүмкіндік
туғызады
ComboBox Қиыстырылған
таңдау тізімі. Таңдау тізімінен және мәтін редакторынан
тұрады
ScrollBar Басқару
белдеулері. Windows-терезелері сияқты тік және көлденең
белдеулерін ұсынады
GroupBox Элементтер тобы. Бір
мағыналық компоненттерді
біріктіру
RadioGroup Тәуелді ауыстырғыштар
тобы. Бір-бірімен байланысқан бірнеше ауыстырғыштарымен жұмыс
атқаруға мүмкіндік туғызады
Panel Тақташа.
Бірнеше компоненттерді біріктіру үшін қолданылады. Ішкі және
сыртқы жиектері бар, жаншылған және дөңесті
эффектілерін көрсетуге болады
ActionList Әрекеттер
тізімі. Пайдаланушының бір тектес элементтер тобындағы
басқару элементін таңдау әрекетіне бағдарламаны
сезіндіру амалдарын орындатуға арналған
Additional парағының құрамына
сұқбаттасу терезелерін орнату үшін қолданылатын келесі
компоненттер кіреді (18-сурет).
18-сурет-Additional
парағы
Белгісі Аты Орындайтын
жұмысы
BitBtn Белгісі және
жазуы бар нұсқаулық батырма
SpeedButton Пиктограммалық батырма. Әдетте
негізгі менюдің опцияларына қол жеткізу үшін
қолданылады
MaskEdit Арнайы мәтіндік редактор.
Енгізілетін мәтінді
сүзу үшін
қолданылады
StringGrid Жолдар
кестесі. Осы комонент мәтіндік мәліметті кесте түріне
көрсетуге мүмкіндік туғызады
DrawGrid Кез
келген түрдегі мәліметтерден тұратын кесте (тіпті сурет те
болуы мүмкін)
Image Сурет. Осы
компоненттің көмегімен суреттерді, сол сияқты пиктограммалар
және метафайлдарды
шығаруға
болады
Shape Фигура. Осы
компоненттің көмегімен әр түрлі дұрыс фигураларды
(төртбұрыш, эллипс, шеңбер, т.с.с.) формаға
орналастыруға болады
Bevel Жиектеу.
Терезенің бір аумағын үш өлшемді жиекпен немесе
белдеулермен белгілеу
ScrollBox Қарап
шығу белдеулерімен қамтылған тақташа. Егер
тақташадағы орналастырылған компоненттер ашылған
терезеде толығымен көрсетілмесе, онда белдеулер автоматты
түрде орнатылады
CheckListBox Ұсынылған тізімнен бірнеше
опцияларды таңдауға
мүмкіндік туғызады (әр опция CheckBox ауыстырғышымен
қамтылған)
Splitter Шек. Бұл компонент
формадағы екі көрінетін
компоненттер аралығында орналасады және бағдарламаның
орындалу барысында компоненттердің арасындағы шегін жылжытуға
мүмкіндік туғызады
StaticText Статикалық мәтін. Label-ден
айырмашылығы - өзіндік Windows терезесімен қамтылған.
Сондықтан бұл терезедегі мәтінді жиектеуге және
жаншылған эффектіні орнатуға болады
ControlBar Басқару белдеулері. Drag$Dock
технологиясындағы компоненттерді “айлақтату” жабдығы-
контейнері
Application-Events Егер бұл компонент
формаға орналастырылса, онда Windows-тің бағдарламаға
арналған хабарлары сол терезеге шығарылады
Chart Диаграмма.
Берілгендердің
графикалық көрінісін
шығаратын арнайы тақташаларды құруды жеңілдетеді
Dialogs парағында
Windows ортасының стандартты сұхбаттасу элементтерін ұйымдастыру
үшін қолданылатын компоненттері орналасқан (19-сурет). Осы
парақтың объектілері орындалғанда көрінбейді және
сұхбаттасу жұмыстары бағдарламалы орындалады.
Мысалы,
If OpenDialog1.Execute then Image1.Picture.LoadFromFile(OpenDialog1.FileName);
Windows-тің
сұхбаттасу терезелері
Dialogs
парағындағы
пайда болуының реті:
OpenDialog – сұхбаттасуды таңдау; SaveDialog
– файлды сақтау;
FontDialog
- шрифті икемдеу;
ColorDialog – түсті таңдау; PrintDialog
– баспаға шығару;
PrinterSetupDialog – принтерді икемдеу; FindDialog
– жолды іздеу;
ReplaceDialog – іздеу және алмастыру.
Бұл
парақтың компоненттері DDE, OLE, таймер және т.с.с.
жүйелі сервистік элементтеріне қол жеткізуге мүмкіндік
туғызады (20-сурет).
Timer
Таймер, OnTimer оқиғасы Interval (аралығы) қасиетінде
анықталған уақыт аралығы бойынша шақырылып
тұрады, уақыт аралығы 1-ден 65535 мс дейін болады
PaintBox Сурет салуға арналған
аумақ. Тышқанмен байланысты оқиғаны өңдеу
үзіндісінде TpaintBox – пен салыстырмалы координаттары анықталады
FileListBox Арнайы тізімді ListBox, мұнда
көрсетілген директориядағы (Directory қасиеті)
файлдардың тізімін шығаруға болады. Файлдар атына Mask
қасиеті арқылы олардың түрін анықтауға
болады. Сонымен қатар, FileEdit қасиеті арқылы түрлі
редакторлауға мүмкіндік туғызатын редакторды анықтауға
болады
DirectoryListBox Арнайы тізімді ListBox, мұнда
ағымдағы табақшаның директориялар құрылымы
көрсетіледі
DriveComboBox Арнайы ағымды табақшаны
таңдау ComboBox. DirList қасиеті арқылы TdirectoryListBox
элементі басқа табақшаларға өту әрекеттерін
қадағалап отырады.
FilterComboBox Арнайы файлдар атын таңдауға
мүмкіндік туғызатын ComboBox. Файлдар тізімі Filter – сүзгіш
қасиеті арқылы анықталады. Ол үшін FileList
қасиетінде файл түрінің үлгісі анықталған
TFileListBox элементі орнатылады.
!!!! Жоғарыдағы TFileListBox, TdirectoryListBox,
TdriveComdoBox, TfilterComboBox компоненттер арқылы файлдарды
таңдау диалогін құрастыруға болады. Аталған
компоненттерді сұхбаттасу терезелерін ұйымдастыруда
қолданылғанда бағдарламаның бір де бір жолын жазуды
қажет етпейді.
MediaPlayer Мултимедиалық
құрылғыларды (CD-ROM, MIDI т.с.с.) басқару
жұмыстарын атқарады. Play, Stop, Record батырмаларымен
қамтылған. Ал аталған құрылғылармен
жұмыс істеу үшін қосымша арнайы құрылғылар
және бағдарламалар қажет болуы мүмкін.
OleContainer Ole-объектілерін орналастыруға болатын
жабдық (контейнер).
DDEClientConv,
DDEClientItem, DDEServerConv, DDEServerItem – DDE байланысын
ұйымдастыру үшін қолданылатын 4 компонент. Осы компоненттер
арқылы DDE – сервер (шығар көзі) және DDE – клиент
(қабылдаушы) қосымшаларын құрастыруға болады.