Delphi-дің компонентер палитрасы

Delphi ортасының компоненттері бағдарлама орындалғандағы көріністің пішімін анықтайтын бөлек элементтері ретінде қолданылады. Сонымен қатар, Delphi ортасының көрініспен жұмыс атқармайтын, яғни визуалды емес көптеген маңызды компоненттері бар. Жалпы дәлірек айтсақ, компонент алдын ала даярланған бағдарламаның үзіндісі, оны қажет болғанда құрылып жатқан бағдарламаға ендіруге болады деп түсіну керек.

Бұл тарауда Delphi ортасының компоненттерімен танысайық. Delphi ортасының құрамына 200-дей компоненттер кіреді. Солардың кейбір маңыздыларын қарастырайық.

 

STANDARD парағы

 

 

 

Белгісі            Аты                                       Орындайтын жұмысы

 

*                                                                 Таңдалған компонентті аластату

*                  Frame                                  Жиектері бар форма тәрізді басқа                 компоненттердің контейнері ретінде қолданылады

*                  Main Menu              Бағдарламаның негізгі меню жүйесі. Компонент арқылы күрделі меню құрып, жұмыс атқаруға болады

*                Popup Menu              Көмекші немесе локальды меню. Әдетте меню тышқанның оң батырмасын басқанда пайда болады

*                 Label                                      Белгі. Әдетте бұл компонентке шағын жазу   орналастырылады

*               Edit                                         Енгізу қатары. Бір мәтіндік жолды енгізу, көрсету және түзету амалдарын орындауға болады

*                  Memo                                     Көпжолдық мәтін редакторы. Енгізу және шығару амалдарын орындауға қолданылады

*                Button                                     Нұсқаулық батырма. OnClick оқиғасын өңдеуші үзінді кейбір нұсқауларды орындайды

*                 CheckBox                              Тәуелсіз ауыстырғыш. Бағдарлама орындалу барысында тышқанды сырт еткізгенде ауыстырғыштың Checked мәні өзгертіледі

                  RadioButton             Тәуелді ауыстырғыш. Әдетте осындай          

                                               тағы да бір компонентпен бір топқа біріктіріледі. Тышқанмен сырт еткізгенде алдыңғы таңдалған компоненттің босатылуына себеп болады

*               ListBox                                    Таңдау тізімі. Опциялар варианттарының тізімін ұсынады және таңдалған бір опцияны бақылауға мүмкіндік туғызады

*               ComboBox                                         Қиыстырылған таңдау тізімі. Таңдау тізімінен және мәтін редакторынан тұрады

*               ScrollBar                                            Басқару белдеулері. Windows-терезелері сияқты тік және көлденең белдеулерін ұсынады

*                GroupBox                  Элементтер тобы. Бір мағыналық  компоненттерді біріктіру

*                RadioGroup               Тәуелді ауыстырғыштар тобы. Бір-бірімен байланысқан бірнеше ауыстырғыштарымен жұмыс атқаруға мүмкіндік туғызады

                Panel                                       Тақташа. Бірнеше компоненттерді біріктіру үшін қолданылады. Ішкі және сыртқы жиектері бар, жаншылған және дөңесті эффектілерін көрсетуге болады

 

               ActionList                              Әрекеттер тізімі. Пайдаланушының бір тектес элементтер тобындағы басқару элементін таңдау әрекетіне бағдарламаны сезіндіру амалдарын орындатуға арналған

 

Additional парағы

 

Additional парағының құрамына сұқбаттасу терезелерін орнату үшін қолданылатын келесі компоненттер кіреді (18-сурет).

 

 

18-сурет-Additional парағы

 

          Белгісі            Аты                                       Орындайтын жұмысы

 

*               BitBtn                          Белгісі және жазуы бар нұсқаулық батырма

*                SpeedButton    Пиктограммалық батырма. Әдетте негізгі менюдің опцияларына қол жеткізу үшін қолданылады

*                  MaskEdit                 Арнайы мәтіндік редактор. Енгізілетін мәтінді

                                               сүзу үшін қолданылады                         

                StringGrid                 Жолдар кестесі. Осы комонент мәтіндік мәліметті кесте түріне көрсетуге мүмкіндік туғызады

               DrawGrid                   Кез келген түрдегі мәліметтерден тұратын кесте (тіпті сурет те болуы мүмкін)

*               Image                          Сурет. Осы компоненттің көмегімен суреттерді, сол сияқты пиктограммалар және метафайлдарды

                                               шығаруға болады

*                  Shape                        Фигура. Осы компоненттің көмегімен әр түрлі дұрыс фигураларды (төртбұрыш, эллипс, шеңбер, т.с.с.) формаға орналастыруға болады

*                   Bevel                         Жиектеу. Терезенің бір аумағын үш өлшемді жиекпен немесе белдеулермен белгілеу

                ScrollBox                   Қарап шығу белдеулерімен қамтылған тақташа. Егер тақташадағы орналастырылған компоненттер ашылған терезеде толығымен көрсетілмесе, онда белдеулер автоматты түрде орнатылады

*                   CheckListBox         Ұсынылған тізімнен бірнеше опцияларды   таңдауға мүмкіндік туғызады (әр опция CheckBox ауыстырғышымен қамтылған)

                    Splitter                     Шек. Бұл компонент формадағы екі   көрінетін компоненттер аралығында орналасады және бағдарламаның орындалу барысында компоненттердің арасындағы шегін жылжытуға мүмкіндік туғызады

                  StaticText                Статикалық мәтін. Label-ден айырмашылығы - өзіндік Windows терезесімен қамтылған. Сондықтан бұл терезедегі мәтінді жиектеуге және жаншылған эффектіні орнатуға болады

                   ControlBar             Басқару белдеулері. Drag$Dock технологиясындағы компоненттерді “айлақтату” жабдығы- контейнері

                   Application-Events           Егер бұл компонент формаға орналастырылса, онда Windows-тің бағдарламаға арналған хабарлары сол терезеге шығарылады

                   Chart                        Диаграмма. Берілгендердің  графикалық  көрінісін шығаратын арнайы тақташаларды құруды жеңілдетеді

 

Dialogs парағы

 

          Dialogs парағында Windows ортасының стандартты сұхбаттасу элементтерін ұйымдастыру үшін қолданылатын компоненттері орналасқан (19-сурет). Осы парақтың объектілері орындалғанда көрінбейді және сұхбаттасу жұмыстары бағдарламалы орындалады.

 

           

 

 

 

          Мысалы,

If OpenDialog1.Execute then Image1.Picture.LoadFromFile(OpenDialog1.FileName);                                 

          Windows-тің сұхбаттасу терезелері Dialogs парағындағы пайда болуының реті: OpenDialog – сұхбаттасуды таңдау; SaveDialog – файлды сақтау; FontDialog - шрифті икемдеу; ColorDialog – түсті таңдау; PrintDialog – баспаға шығару; PrinterSetupDialog – принтерді икемдеу; FindDialog – жолды іздеу; ReplaceDialog – іздеу және алмастыру.

 

System парағы

 

          Бұл парақтың компоненттері DDE, OLE, таймер және т.с.с. жүйелі сервистік элементтеріне қол жеткізуге мүмкіндік туғызады (20-сурет).

 

             

 

*     Timer Таймер, OnTimer оқиғасы Interval (аралығы) қасиетінде анықталған уақыт аралығы бойынша шақырылып тұрады, уақыт аралығы 1-ден 65535 мс дейін болады

*      PaintBox  Сурет салуға арналған аумақ. Тышқанмен байланысты оқиғаны өңдеу үзіндісінде TpaintBox – пен салыстырмалы координаттары анықталады

*       FileListBox  Арнайы тізімді ListBox, мұнда көрсетілген директориядағы (Directory қасиеті) файлдардың тізімін шығаруға болады. Файлдар атына Mask қасиеті арқылы олардың түрін анықтауға болады. Сонымен қатар, FileEdit қасиеті арқылы түрлі редакторлауға мүмкіндік туғызатын редакторды анықтауға болады

*       DirectoryListBox  Арнайы тізімді ListBox, мұнда ағымдағы табақшаның директориялар құрылымы көрсетіледі

*       DriveComboBox  Арнайы ағымды табақшаны таңдау ComboBox. DirList қасиеті арқылы TdirectoryListBox элементі басқа табақшаларға өту әрекеттерін қадағалап отырады.

*       FilterComboBox  Арнайы файлдар атын таңдауға мүмкіндік туғызатын ComboBox. Файлдар тізімі Filter – сүзгіш қасиеті арқылы анықталады. Ол үшін FileList қасиетінде файл түрінің үлгісі анықталған TFileListBox элементі орнатылады.

 

         !!!!  Жоғарыдағы TFileListBox, TdirectoryListBox, TdriveComdoBox, TfilterComboBox компоненттер арқылы файлдарды таңдау диалогін құрастыруға болады. Аталған компоненттерді сұхбаттасу терезелерін ұйымдастыруда қолданылғанда бағдарламаның бір де бір жолын жазуды қажет етпейді.

*      MediaPlayer  Мултимедиалық құрылғыларды (CD-ROM, MIDI т.с.с.) басқару жұмыстарын атқарады. Play, Stop, Record батырмаларымен қамтылған. Ал аталған құрылғылармен жұмыс істеу үшін қосымша арнайы құрылғылар және бағдарламалар қажет болуы мүмкін.

*      OleContainer  Ole-объектілерін орналастыруға болатын жабдық (контейнер).

        DDEClientConv, DDEClientItem, DDEServerConv, DDEServerItem – DDE байланысын ұйымдастыру үшін қолданылатын 4 компонент. Осы компоненттер арқылы DDE – сервер (шығар көзі) және DDE – клиент (қабылдаушы) қосымшаларын құрастыруға болады.