2.3 Тармақталу құрылымдары

 

      Тармақталу алгоритмдерін бағдарламалау үшін: шарты if_then_else, таңдау Case және шартсыз көшу  Goto  операторларын қолданамыз

 

 Шартты if -  операторының  құрылымы:

if - операторы 

Жазылуы

Оқылуы

қысқаша құрылымы

 

if <Л_Ө> then

   оператор_1;

 

егер <Л_Ө> - тiң мәнi ақиқат болса,

 онда оператор_1

    орындалады;

толық құрылымы:

 

if   <Л_Ө>  then

   оператор_1

else          

   оператор_2;  

 

  егер <Л_ө> -тiң мәнi ақиқат болса,

  онда   оператор_1

    әйтпесе  оператор_2

 орындалады;

Мұндағы,   Л_Ө - Логикалық өрнек

 

 Ескерту ELSE  қызметшi сөзiнiң алдында  " ; " (нүктелi-үтiр) белгiсi қойылмайды.

 

Егер then немесе else сөздерiнен кейiн бiрден артық оператор болса онда олар операторлар жақшасына алынады, оны құрмалас операторлар деп атайды. Операторлар жақшасына алынған құрмалас операторларды пайдаланып, If операторын кеңейтiп жазуға болады.

 

Кеңейтiлiп жазылған if операторының форматы:

 

    IF  <Л_Ө> THEN    begin   опер_1;    опер_2;    ...    опер_n   end

                          ELSE  begin   опер_1;    опер_2;    ...    опер_n   end;

 

      Мысалы, а айнымалысының мәнiне байланысты b, с айнымалыларының мәндерiн анықтау керек.

  If  a<0  then    begin   b:=b+1;   c:=c+1     end

                  else  begin     b:=b-1;     c:=c-1    end;

 

Бiрiнiң iшiне бiрi жазылған шартты операторларды құрмалас шартты оператор деп атайды. 

Мысалы,

              Y=

 Есептiң шарты бойынша  x-ке байланысты есептiң төрт нұсқалы шешiмiн екiге бөлiп жазамыз:    х<0 және x>=0,

онда:

              if x<0 then  if  x<-5   then y:=-5

                                                   else y:=x

                        else   if  x<3  then y:=2*x

                                                   else y:=6;

Жоғарыда жазылған шартты операторларда then және else қызметшi сөздерiнен кейiн бiр-бiрден шартты оператор қолданылған.

 

 

 Таңдау  операторы

    

Начало формы

Конец формы

  Кейде шарттың берiлуiне байланысты бiрнеше операторлар тiзбегiнiң iшiнен бiр операторды орындау қажет болған жағдайда тандау операторын қолдануға болады.

 

Case - операторының  құрылымы:

  Case <тандау индексi> of

      тұрақты_1 : оператор_1;

      тұрақты_2 : оператор_2;

      тұрақты_3 : оператор_3;

       ...  ...  ...

      тұрақты_n : оператор_n

   else

     оператор

  end;

 

   Таңдау индексі нақты типтен басқа, кез келген стандартты тип болуы мүмкiн, тек индекстiң типi мен тұрақтының  типi сәйкес болуы керек.

Case - операторының орындалуы:

   егер таңдау индексiнің мәнi таңдау элементіндегі тұрақты шамалардың бiреуiне тен болса, онда сол тұрақты шаманың мәніне байланысты   оператор орындалады, содан кейін басқару тандау элементтерінен кейiн орналасқан операторларға беріледі.

 

Мысалы, апта күндерінің атауын шығару

   n : integer;

… … …

       case n of

       1 : ShowMessage(‘дүйсенбі’);

       2 : ShowMessage(‘сейсенбі’);

       3 : ShowMessage(‘сәрсенбі’);

       4 : ShowMessage(‘бейсенбі’);

       5 : ShowMessage(‘жұма’);

       6 : ShowMessage(‘сенбі’);

       7 : ShowMessage(‘жексенбі’)

    else   ShowMessage(‘мұндай күндер жоқ’);

 end;

Начало формы

 

Конец формы

 

Начало формы

Конец формы

МыМы