Оқиға және қасиет
Delphi-де
программалар оқиғалар арқылы
басқарылады. Мысалы, пайдаланушы программа құру үшiн
алдымен формаға компонент орнатып формада орналастырылған
компоненттi тышқан арқылы шертуi
мүмкiн. Осы iс-әрекет (тышқанның шертiлуi) оқиға деп аталады. Яғни,
оқиға - программаның
жмыс iстеуi барысында объект жағдайын өзгертетiн белгiлi бiр iс-әрекеттi
шақырады.
Delphi-де
әр оқиғаға атау берiлiп қойылған. Мысалы,
компоненттер палитрасының Button түймесi
арқылы формада орнатылған Button1
компонентiн шерту Click (Шерту) оқиғасын шақырады.
Объектiге
байланысты түрлi оқиғалар бар. Мысалы, формаға
байланысты оқиғалар саны – 35 (3-сурет). Олар қасиеттер
терезесiнiң Events қосымша
бетiне енгiзiлген. Терезеде оқиға атауларының алдына On префиксi (қосымшасы)
тiркестiрiлiп жазылған. Ол - атаудың оқиға екендiгiн
бiлдiретiн белгi.
Delphi ортасында жиi қолданылатын оқиғалар:
OnClick
– тышқан түймесiн бiр рет басу;
OnDblClick
– тышқан түймесiн екi рет басу;
OnKeyDown
– клавиштi басу;
OnKeyUp
– басылған клавиштi босату;
OnMouseDown
– тышқан түймесiн басу;
OnMouseUp
– тышқан түймесiн босату;
OnMouseMove
– тышқан көрсеткiшiн жылжыту;
OnCreate
– форманы екi рет шерту, т.б.
Delphi-де программа
(проект) екi бөлiмнен тұрады: алғашқыда автоматты түрде
project1 атауы берiлетiн проект файлы (негiзгi модуль) және unit1.pas атауы берiлетiн модуль. Олар
жеке терезелерде орналастырылған. Модульге
оқиғаларға сәйкес iс-әрекеттердi орындайтын программа мәтiнi (процедуралар) енгiзiледi (олар 1.4-тақырыпта
кең түрде қарастырылған). Программа мәтiнiн программалық
код деп, терезенi программалық код терезесi не қысқаша редактор терезесi деп те атайды. Оны экранға
шығару тәсiлдерi:
-
форманы жабу (жабу
түймесiн
шерту);
-
код терезесiнiң бiр шетi форма астында көрiнiп тұрса,
оны шерту. Терезе белсендiрулi түрде ашылады да, онда процедура дайындамасы (үлгiсi) көрiнедi. Оның тақырыбы нүкте арқылы бөлiнген класс және процедура атауларынан тұрады (4-сурет), т.б.
Формадан код терезесiне
өту және
код терезесiнен формаға өту үшiн
F12 клавишiн басу жеткiлiктi. 4-суретте көрiнiп тұрғаны
– код терезесiне енгiзiлген процедура
дайындамасы. Оқиғаға байланысты құрылатын
процедура оқиғаны өңдеуiш не оқиғаны өңдеу процедурасы делiнедi. Процедура
дайындамасының жазылу түрi:
Procedure
<атау>
(Sender : TObject);
сипаттау бөлiмi
begin
процедура денесi
end;
мұндағы Sender параметрi құрылатын процедураның қай
класқа тиiстiлiгiн анықтайды.
Терезенiң
сол бөлiгiндегi - браузер терезесi.
Онда код терезесiнде барлық жарияланулардың құрылымын көрiп шығуға
болады.
1-сурет. Программалық
код терезесi. Онда көрiнген процедура
дайындамасы
Кез келген программа program сөзiнен басталатын проект файлы мен бiр не бiрнеше модульдерден тұрады да, қолдан құрылатын программа модуль iшiне енгiзiледi. Проект файлы dpr, модуль pas кеңейтiлуi бойынша сақталады. Проект файлын негiзгi модуль деп атайды. Негiзгi модульдiң мазмұны проектiнiң жалпы сипаттамасынан тұрады. Delphi iске қосылған кезде оны ол автоматты түрде дайындап шығады.