2.3 Тармақталу құрылымдары
Тармақталу
алгоритмдерін бағдарламалау үшін: шарты if_then_else, таңдау Case және шартсыз
көшу Goto операторларын қолданамыз
Шартты if - операторының құрылымы:
if - операторы |
Жазылуы |
Оқылуы |
қысқаша құрылымы |
if <Л_Ө> then оператор_1; |
егер <Л_Ө> - тiң мәнi ақиқат
болса, онда оператор_1 орындалады; |
толық құрылымы: |
if <Л_Ө> then оператор_1 else оператор_2; |
егер <Л_ө>
-тiң мәнi ақиқат болса, онда оператор_1 әйтпесе
оператор_2 орындалады; |
Мұндағы, Л_Ө
- Логикалық өрнек |
Ескерту ELSE қызметшi сөзiнiң
алдында " ; " (нүктелi-үтiр)
белгiсi қойылмайды.
Егер then немесе else сөздерiнен
кейiн бiрден артық оператор болса онда олар операторлар
жақшасына алынады, оны құрмалас
операторлар деп атайды. Операторлар жақшасына алынған
құрмалас операторларды пайдаланып, If
операторын кеңейтiп жазуға болады.
Кеңейтiлiп жазылған if операторының
форматы:
IF <Л_Ө> THEN begin опер_1; опер_2; ... опер_n end
ELSE begin опер_1; опер_2; ... опер_n end;
Мысалы, а айнымалысының мәнiне
байланысты b, с айнымалыларының мәндерiн анықтау керек.
If a<0 then begin b:=b+1; c:=c+1
end
else begin b:=b-1;
c:=c-1 end;
Бiрiнiң iшiне бiрi жазылған шартты операторларды құрмалас
шартты оператор деп атайды.
Мысалы,
Y=
Есептiң шарты бойынша x-ке байланысты есептiң төрт нұсқалы
шешiмiн екiге бөлiп жазамыз:
х<0 және x>=0,
онда:
if x<0 then if x<-5
then y:=-5
else y:=x
else if x<3
then y:=2*x
else y:=6;
Жоғарыда жазылған шартты операторларда then және else қызметшi
сөздерiнен кейiн бiр-бiрден шартты оператор қолданылған.
Таңдау
операторы
Кейде шарттың берiлуiне
байланысты бiрнеше операторлар тiзбегiнiң iшiнен бiр операторды орындау қажет
болған жағдайда тандау операторын қолдануға болады.
Case - операторының құрылымы:
Case <тандау индексi> of тұрақты_1 : оператор_1; тұрақты_2 : оператор_2; тұрақты_3 : оператор_3; ... ... ... тұрақты_n : оператор_n else
оператор end; |
Таңдау индексі нақты типтен басқа, кез
келген стандартты тип болуы мүмкiн, тек индекстiң типi мен тұрақтының типi сәйкес болуы керек. |
Case - операторының орындалуы: егер таңдау индексiнің
мәнi таңдау элементіндегі тұрақты шамалардың
бiреуiне тен болса, онда сол тұрақты шаманың мәніне
байланысты оператор орындалады, содан
кейін басқару тандау элементтерінен кейiн орналасқан операторларға
беріледі. |
Мысалы,
апта күндерінің атауын шығару
n : integer;
… … …
case n of
1 : ShowMessage(‘дүйсенбі’);
2 : ShowMessage(‘сейсенбі’);
3 : ShowMessage(‘сәрсенбі’);
4 : ShowMessage(‘бейсенбі’);
5 : ShowMessage(‘жұма’);
6 : ShowMessage(‘сенбі’);
7 : ShowMessage(‘жексенбі’)
else ShowMessage(‘мұндай күндер жоқ’);
end;